Rhizobium Bakterileri, çubuk şeklinde, gram negatif, genel olarak aerobik metabolizmaya sahip olmakla beraber, çok düşük oksijen ortamında da gelişebilen bakterilerdir. Rhizobium, baklagillerle ortam yaşam sürerek azot biriktirmeye yarayan bakteri kategorisi olarak adlandırılmaktadır. Rhizobium baktarileri havanın azotunu alır, albüminoite dönüştürür; baklagiller bitkisi bunu soğurur, karşılığında bakterinin glüsit ihtiyacını karşılar.
Gelişme sıcaklıkları en az 25-30 derece, gelişme PH'leri 6-7 arasındadır.
Rhizobium Bakteriler, Rhizobiaceae familyasına dahildirler. Bu bakteriler genetik olarak farklı, fizyolojik olarak heterojen bir grubu oluştururlar. Rhizobium cinsine giren bakterilerin ayrımları henüz tamamlanmamıştır. Esas olan ayrım baklagil çeşitlerinde nodül oluşturma yeteneğidir.
Rhizobium Bakterilerinin çeşitli baklagillerle nodül oluşturmaları başka bir diğer deyişle bakteri çeşitlerini enfekte etme özellikleri spesifiktir.
Toprak bakterileri, Legiminosae familyasına bağlı bitkilerin köklerinde bulunan yumrular içinde yaşarlar. Baklagil bitkisi bakterilerde bulunan bu nitrogenli bileşiklerin nitrogeninden faydalanır. Bakteriler de kendileri için lüzumlu olan bazı organik maddeleri bitki öz suyundan alırlar.
Baklagillerin bulunduğu toprakta
Rhizobium bakterileri bulunduğu takdirde bunlar köklere etki ederek, baklagiller bitkisinin havadaki azotu bağlamasını sağlarlar.
Bu şekilde bulunan bitki kökleri içinde yumrular bulunaktadır. Bu bakteriler yılda dönüm başına 15-20 kg'a kadar saf azot bağlayabilirler.
Rhizobium Bakterileri, baklagillerle simbiyotik olarak yaşayarak toprağa fikse ettikleri azot miktarı ortalama 200 kg/ha/yıldır. Bu miktar; baklagiller bitkisi iyi bir gelişme gösterirse, azot fikse etme gücü yüksek şuş ile simbiyotik yaşama girerse toprak azotlu gübre bakımından noksan ise 500 kg/ha/yıl değerine kadar çıkabilmektedir.
Simbiyotik yaşam, iki canlının bir arada yaşamaları ve her ikisinin de birbirlerinden yararlanmaları anlamına gelmektedir. Yani Rhizobium Bakterileri ancak birlikte yaşadıkları baklagiller bitkisi ile bir araya geldiklerinde azot fikse edebiliyorlar ve bu işlemi gerçekleştirebilmeleri için toprakta kullanılabilir azot miktarlarının oldukça düşük olması gerekiyor.
Simbiyotik yaşam ile azot fikse eden bakteriler üç gruba ayrılmaktadır
- Baklagil bitkilerinin köklerinde yaşayan bakteriler,
- Bazı bitkilerin yaprakların üzerinde yaşayan bakteriler,
- Baklagil olmayan bitkilerin köklerinde ve üzerinde yaşayan bakterilerdir.
Aşağıdaki Rhizobiumbakteri çeşitleri baklagilleri enfekte ederek nodül oluştururlar. Buna göre
- Rhizobium leguminosarum: Bezelye, mercimek
- Rhizobium phaseoli: Fasulye
- Rhizobium meliloti: Yonca
- Rhizobium lupini: Bakla
- Rhizobium cicer: Nohut
- Rhizobium japonicum: Soya, börülce, yer fıstığı
- Rhizobium trifoli: Üçgül
